|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Η πόλη του Βόλου ελευθερώθηκε από τους Τούρκους και ενσωματώθηκε στο σύγχρονο Ελληνικό κράτος στις 2/11/1881. Τα πρώτα χρόνια χαρακτηρίζονται από την ανάπτυξη της σιδηροδρομικής συγκοινωνίας του Βόλου. Γραμμή Βόλου - Λάρισας (1886), Βόλος - Αγριά - Λεχώνια - Μηλιές (1892 - 1903). Η γραμμή του Πηλίου καταργήθηκε το 1971 λόγω της ανάπτυξης της αυτοκίνησης. Το 1996 ξανασφύριξε ο θρυλικός "Μουτζούρης" όχι για συγκοινωνιακούς αλλά για τουριστικούς λόγους. |
|
|
|
Στην αρχή αυτής της δεκαετίας η πόλη γνωρίζει πληθυσμιακή και εμπορική ανάπτυξη. Η ανάπτυξη των σιδηροδρόμων και τα λιμενικά έργα βοηθούν και στην πρώτη δημιουργία βιομηχανιών στο χώρο του σιδήρου και των τροφίμων. Αυτή η ανάπτυξη διακόπηκε το 1897 στις 26 Απριλίου όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν τη πόλη ύστερα από τον ατυχή πόλεμο του 1897. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού πήρε τον δρόμο της προσφυγιάς για τη νότιο Ελλάδα. Η τουρκική κατοχή της Θεσσαλίας που κράτησε έναν χρόνο είχε και σαν αποτέλεσμα τη καταστροφή πολλών τσιφλικιών και την μετακίνηση πληθυσμών από την επαρχία στις πόλεις. Πληθυσμό που στο Βόλο θα είναι το μετέπειτα εργατικό δυναμικό. |
|
Ο Βόλος με την εμποροβιομηχανική του ανάπτυξη στις αρχές του 20ου αιώνα έγινε ο χώρος ιδεολογικών και πολιτικών ζυμώσεων, που συνέβαλαν σημαντικά στην ανάπτυξη του εκπαιδευτικού, εργατικού και αγροτικού κινήματος. Εκφάνσεις των διεργασιών της βολιώτικης κοινωνίας εκείνης της περιόδου με πανελλήνια εμβέλεια υπήρξαν το 1908 η λειτουργία του Ανωτέρου Παρθεναγωγείου με διευθυντή τον Αλέξανδρο Δελμούζο και η ίδρυση του 1ου στην Ελλάδα Εργατικού Κέντρου. Στις 8/11/1900 ιδρύεται η Επορική Σχολή Βόλου, από τον εμπορικό σύλλογο Βόλου "ο Ερμής" (έτος ίδρυσης 1897), στον ίδιο χώρο που σήμερα λειτουργεί το 1ο ΤΕΕ Βόλου.
"Να είσαι πάντα παιδί" - Αλ. Δελμούζος |
Καταστατικό Εργατικού Κέντρου Βόλου, 1909 Αρχείο Γ. Ζωιτόπουλου - Ζιούτου |
|
|
Ο Βόλος βίωσε και αυτός την περίοδο του Εθνικού Διχασμού (1916-17) στη σύγκρουση βασιλιά Κωνσταντίνου και πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου. Ο Βόλος γνώρισε συγκρούσεις μεταξύ των οπαδών των δύο. Το Μάιο του 1917 οι Γάλλοι κατέλαβαν την Θεσσαλία και όρισαν διοικητική επιτροπή με επικεφαλή τον Σπύρο Σπυρίδη μέχρι το 1920. Την περίοδο αυτή λόγω των πολιτικο-στρατιωτικών συγκυριών το Λιμάνι του Βόλου αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο. |
|
Τη δεκαετία του 1920 ο Βόλος διέθετε όλα τα γνωρίσματα ενός σύγχρονου και μεγάλου αστικού κέντρου όχι μόνο ελληνικού αλλά και ευρωπαϊκού. Η οικονομική ευρωστία της πολυπληθούς αστικής τάξης και η κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα της πόλης ήταν οι προϋποθέσεις εκείνες, που ευνοούσαν την ανάπτυξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Εκφραστής της πολιτιστικής ακμής της περιόδου εκείνης υπήρξε ο "Σύλλογος Φιλοτέχνων Βόλου" και η λειτουργία του Ωδείου Βόλου (Αννέτα Τσολάκη) και του Ελληνικού Ωδείου Βασίλη Κόντη). Στις 11 Μαΐου του 1923 εγκαινιάστηκε η 1η Πανελλήνια Έκθεση Ζωγραφικής και Γλυπτικής στην αίθουσα Ακταίον. |
|
|
|
Ο Βόλος με την οικονομική και κοινωνική αίγλη της περιόδου του μεσοπολέμου έγινε πεδίο εφαρμογής των περισσότερων ρευμάτων και τάσεων της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής ( Μοντέρνο κίνημα νεοκλασικισμός). Το άδοξο τέλος του Μικρασιατικού πολέμου και η εγκατάλειψη του οράματος της "Μεγάλης Ιδέας" οδήγησαν στην εμφάνιση του λαϊκότροπου κινήματος για την επιστροφή στις ρίζες. Το κίνημα αυτό με επιχείρημα την αδιάσπαστη συνέχεια του ελληνισμού εφαρμόστηκε στην πόλη του Βόλου από τον Αριστοτέλη Ζάχο, ο οποίος δημιούργησε σημαντικότατο έργο στον τομέα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής με τους ναούς: Αγ. Νικολάου (1934), Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης (1936) και Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (1936). Αυτά είναι από τα λίγα κτίσματα που διασώθηκαν από τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1955. |
|
Ο Βόλος βγαίνει κι αυτός λαβωμένος από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο σπαραγμό. Στους χιλιάδες πρόσφυγες της μικρασιατικής καταστροφής προστέθηκαν και πολλοί άλλοι από θεσσαλικά χωριά. Έτσι ο μικρός προσφυγικός συνοικισμός στην περιοχή του Ξηρόκαμπου που θεμελιώθηκε μετά την μικρασιατική καταστροφή μεγάλωσε πολύ, και σε συνδυασμό με τα οξυμένα προβλήματα, ύδρευσης, καθαριότητας, οδοποιίας αποσχίστηκε από τον Δήμο Παγασών (Βόλου) και έγινε ο αυτόνομος Δήμος Νέας Ιωνίας Βόλου, τον Μάιο του 1947. Η δημιουργία του Δήμου Ν. Ιωνίας αποτέλεσε δικαίωση των αγώνων των πρώτων κατοίκων της για καλύτερη ζωή, ικανοποίησε ένα ώριμο αίτημα των πολιτών της και άνοιξε τον δρόμο για την επίλυση μιας σειράς ζωτικών για την πορεία της "προσφυγούπολης" ζητημάτων. |
|
|
|
Οι σεισμοί του 1955 και αυτοί που τους ακολούθησαν τα αμέσως επόμενα χρόνια και ολοκλήρωσαν το καταστρεπτικό τους έργο αποτελούν ορόσημο στην ιστορία του Βόλου. Οι δυνάμεις της φύσης φρόντισαν ώστε η πόλη να μην αλλάξει όνομα, όπως συνέβη το 1954 με τη μετονομασία του Δήμου Παγασών σε Δήμο Βόλου αλλά και σε όψη. Σε συνδυασμό με τις πλημμύρες του φθινοπώρου της ίδιας χρονιάς και την μεταπολεμική οικονομική κρίση, η πόλη κυριολεκτικά αφανίστηκε. Η πόλη ξαναχτίστηκε πάνω στο παλιό σχέδιο πόλης από το στρατό. Η έκταση της πόλης διπλασιάστηκε με σύγχρονες αντισεισμικές κατοικίες και εκτεταμένο δίκτυο ύδρευσης. |
|
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τους σεισμούς του 1955 η βιομηχανία του Βόλου λύγισε από το βάρος των οικονομικών προβλημάτων και άρχισε να συρρικνώνεται. Ο αριθμός των βιομηχανιών μειώθηκε από 67 προπολεμικά σε 54, ενώ το εργατικό δυναμικό μειώθηκε στο μισό. Μεγάλα ονόματα της εποχής "σίγησαν", όπως η καπνοβιομηχανία Ματσάγγου οι σιδηροβιομηχανίες Γκλαβάνη και Σταματελοπούλου και το υφαντουργείο Παπαγεωργίου. Αναστροφή του αρνητικού κλίματος δημιούργησε η απόφαση για εγκατάσταση βιομηχανικής ζώνης στο Βόλο με την ψήφιση σχετικού νόμου το 1965. Η λειτουργία της άρχισε το 1969 προσελκύοντας ελληνικά και διεθνή κεφάλαια, οδηγώντας την βιομηχανία του Βόλου σε άνθιση μέχρι την δεκαετία του ΄80 που άρχισε εκ νέου η αποβιομηχάνιση και η έκρηξη της ανεργίας. |
|
|
|
Η άνθηση της βολιώτικης οικονομίας τη δεκαετία του ΄70 εκφράστηκε με την αύξηση των λιμενικών μεταφορών. Άλλωστε η κίνηση του λιμανιού αποτέλεσε πάντα δείκτη της οικονομικής πορείας και της φυσιογνωμίας της πόλης. Στις 14 Αυγούστου 1977 το πλοίο "Φάλτσερ" εκτέλεσε το πρώτο δρομολόγιο στην πορθμειακή γραμμή Βόλου - Ταρτούς Συρίας. Διαφάνηκε τότε ότι ανατέλλει μία νέα εποχή για την τοπική και την εθνική οικονομία, καθώς η Ελλάδα αποκτούσε ελπίδες να γίνει χώρα διαμετακόμισης. Ο ενθουσιασμός ήταν μεγάλος και τα έργα που εξαγγέλθηκαν μεγαλεπήβολα. Η οικονομική ύφεση όμως τη δεκαετία του ΄80 επηρέασε την πορθμειακή γραμμή, με μείωση των μεταφορών που οδήγησε σε οριστικό κλείσιμο της γραμμής το 1985, δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα στην τοπική οικονομία. |
|
Στις 20 Μαρτίου του 1984 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως η ίδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με έδρα τον Βόλο. Ένας επιδιωκόμενος για 30 χρόνια στόχος επιτεύχθηκε. Γιατί η σύσταση πανεπιστημίου με έδρα το Βόλο αποτέλεσε αίτημα της πόλης από τα τέλη της δεκαετίας του ΄50, όταν τελικά επιλέχτηκε η Πάτρα ως η έδρα του 3ου ελληνικού πανεπιστήμιου. Η λειτουργία από το 1989 του Πανεπιστημίου διαμόρφωσε τη σύγχρονη φυσιογνωμία της πόλης, η οποία πέρασε σε μία νέα διάσταση της αναπτυξιακής της πορείας. Ο χαρακτήρας του Ιδρύματος διαμορφώθηκε από τις ανάγκες της πόλης και της ευρύτερης περιοχής για επιστημονικό δυναμικό σε συνδυασμό με τις σύγχρονες αντιλήψεις για την εκπαιδευτική διαδικασία. Στο διάστημα που μεσολάβησε ως το τέλος του 20ου αιώνα, το Πανεπιστήμιο ξεπέρασε τις αναπόφευκτες λειτουργικές δυσκολίες ενός νεοσύστατου φορέα και κατόρθωσε να κατέχει περίοπτη θέση ανάμεσα στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. |
|
|
|
Ο Βόλος την τελευταία εικοσαετία έγινε πεδίο έντονης πολιτιστικής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Κατά την διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας αποπερατώθηκαν τα κτίρια του Δημοτικού Θεάτρου, του ανακαινισμένου Δημοτικού Ωδείου, του Διαύλου, του Εκθεσιακού Κέντρου, του Κέντρου Τέχνης "Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο", του Σπήρερ, ενώ στην αυγή της νέας χιλιετίας το κτίριο της Ηλεκτρικής Εταιρείας που θα στεγάσει τις δραστηριότητες του Μουσικού Θεάτρου. Το 1994 άρχισε να λειτουργεί και το Δημοτικό Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης με επτά καλλιτεχνικές δραστηριότητες και σε στεγασμένο χώρο 2500 τ.μ. Έγινε έτσι πραγματικότητα το φιλόδοξο σχέδιο του Δήμου Βόλου που ξεκίνησε το 1994 και αφορούσε την πρόσκτηση και αποκατάσταση εγκατελειμμένων βιομηχανικών κτιρίων με σκοπό την στέγαση πολιτιστικών κοινωνικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Το 1996 υπογράφηκε σύμβαση για την κατασκευή δικτύου φυσικού αερίου στη πόλη, ενώ το 1998 μπήκε σε πλήρη λειτουργία ο βιολογικός καθαρισμός των αστικών λυμάτων, δύο έργα που θα αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων του Βόλου. Στην αρχή της νέας χιλιετίας και σαν ολυμπιακή πόλη, ο Βόλος αξιοποιώντας τις υποδομές, έχει τις δυνατότητες να εξελιχθεί σε ένα δυναμικό αστικό κέντρο της ελληνικής περιφέρειας και της Ευρώπης. |
|
Πηγές: 1. Ημερολόγιο 2001, ΒΟΛΟΣ 1881-2001 120 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ, Εκδόσεις Βόλος 2000 2. Εν Βόλω, Τριμηνιαίο Περιοδικό Δήμου Βόλου Τεύχος 1ο, Εκδόσεις Βόλος Άνοιξη 2001 3. Ο Βόλος μέσα από την ομίχλη του χρόνου, Ελένη Γ. Τριάντου, Εκδόσεις ΓΡΑΦΗ, Βόλος 1994. |
